Bức
tranh đắt nhất
Truyện
ngắn mini của Nguyễn Phan Hách
Con tàu cũ nghiến đường ray ken két rời Pari về thị trấn Ovơ.
Van Gốc, vai đeo giá vẽ, bước xuống,lặng lẽ đưa mắt nhìn. Một vùng thung lũng xanh tươi
hút mắt, bóng nóc nhà thờ trong nắng chiều
vàng ,tiếng sóng sông Oadơ vọng lại rì
rào.
Từ xa, một chiếc xe ngựa tiến lại, người đội cát két trắng trên
xe bước xuống:
- Ông
là Van Gốc phải không? Tôi là bác sĩ Ga sê có nhiệm vụ đón tiếp ông.
Hai
người bắt tay nhau. Ga sê cười thân thiện:
- Phong
cảnh vùng này có thể vào tranh ông được không? Nó không có sắc nắng phương Nam vàng chanh, màu hoa Hướng dương
…như ở vùng Prôvăng xơ để ông thể hiện trong các bức tranh trước đây của
ông. Nhưng nơi này có những sắc thái riêng của nó.
- Vâng
đúng... Tĩnh mịch, thanh bình lắm. Bờ
sông màu ngọc bích, lâu đài cổ hoang tàn, chân trời màu màu tím nhẹ
ảo huyền ...
Xe
ngựa đưa Van Gốc đến một khách sạn, giá cả niêm yết 6 phờrăng một ngày. Van Gốc
vội đi giật lùi ra khỏi phòng tiếp tân:
- Ồ
không... Tôi chỉ là công nhân lao động... Không đủ tiền...
Ga
sê đưa ông đến một tiệm cà phê nhỏ cạnh tòa thị chính. Người ta thỏa thuận xếp
cho ông một phòng, ngày hai bữa phục vụ bánh mì, đậu xào, một tách cà phê
sáng... tổng cộng 3 phờrăng.
Sáng
hôm sau Van Gốc dậy sớm lắng nghe tiếng chim vùng Ôvơ, xem có khác tiếng chim vùng Prôvăngxơ,
nơi mấy năm xưa anh đã lang thang vác giá vẽ trên đồng.
Có...
có khác. Tiếng chim ở đây trầm hơn, buồn hơn, không lảnh lót hăm hở như tiếng
chim Prôvăngxơ... Van Gốc thở dài... Tiếng chim thực như thế hay là mình cảm
nhận ra thế do tâm trạng u uất của mình.
Mười năm qua, mình đã sục sôi hăm hở vẽ từ sớm mai đến tối mịt, vẽ nhanh ,nhanh,
sợ không ghi kịp hết cảm xúc, sắc màu lên mặt vải toan. Nhưng những bức tranh đã
vẽ cứ nằm chất đống đấy, không ai ỏ ê đến, không một galơry nào nhận bán.
Mười
năm , tâm hồn ta, tuổi trẻ của ta, cả cuộc đời ta đã tan ra thành hình họa, sắc màu các
bức tranh. Và bây giờ ta chỉ còn là cái bã mệt mỏi chán chường, thần kinh sang
chấn, mình không kiểm soát nổi mình.
Van
Gốc lại vác giá vẽ lên vai, lầm lũi ra đồng, lẫn trong sương mờ, chân sục vào
cỏ ướt, như người nông phu đều đặn đi làm.
Nắng
lên, Van Gốc đã đặt xong giá vẽ. Tay run run
chấm cọ vào mầu. Mùi sơn dầu xộc lên, và cơn cảm hứng như ngọn gió thốc thẳng
vào mặt chàng, làm chàng lấy lại được hứng khởi y như những lần vẽ hoa Hướng
dương xưa.
Van
Gốc quết nhẹ mảng mầu xám bạc đầu tiên... Không. Không... Ta muốn vẽ một cái gì
đó mà ta cảm thấy trong mùi cỏ úa nẫu, mùi đất đắng mặn, mùi dòng sông loãng chát
vô tình,, hờ hững chảy xuôi... Chứ không phải mầu hồng nhởn nhơ giả dối của
nắng sớm hôm nay. Van Gốc cay đắng thấy ngón tay cầm cọ của mình đờ ra, không
biết vẽ gì nữa. Hình không gian chân trời đã hiện lên rồi, nhưng trống rỗng...
Chợt mấy con quạ đen từ đâu bay tới xà sát trước mặt, kêu lên “quà quà” buồn
bã như chế giễu chòng
ghẹo chàng, nhạo báng bức tranh của chàng .
Mày
muốn gì hả quạ, Van Gốc dừng tay hỏi. Màu cánh đen của quạ ám ảnh trời xanh, ám
ảnh đồng lúa. Những con quạ từ từ đậu vào tranh của chàng lúc nào không biết,
và chàng mải miết vờn tỉa hình nó trên mặt vải toan...
Buổi
chiều ,bác sĩ Ga sê đón chàng trong quán cà phê, hồ hởi:
- Ông
Van Gốc, bức phác thảo đàn quạ trên đồng này của ông rất đẹp. Ông thấy người
thoải mái, thanh thản chứ.
Van
Gốc ậm ừ không nói, có gì như miễn cưỡng cáu kỉnh.
Ga
sê bưng đến cốc nước lọc và mấy viên thuốc. Ông có nhiệm vụ điều trị những cơn
trầm cảm, mất kiểm soát ,xuất hiện theo chu kỳ của Van Gốc.
- Ông
Van Gốc đừng buồn. Tranh của ông đẹp lắm. Những chấm vạch run rẩy thần kỳ,
những sắc mầu rực lên đầy nắng và phập phồng không khí. Không ai vẽ được như
ông. Ông là một họa sĩ tài ba.
-
Vậy tại sao trong khi các Galơry của Pari sôi nổi bán tranh, thì tranh của tôi
lại ế ẩm như gái già không lấy được chồng - Van Gốc hỏi.
- Vì
cuộc đời ngu dốt, hiện thời chưa hiểu được vẻ đẹp mới lạ khác thường của tranh
ông. Nhưng rồi thời gian sẽ là người phán xét chính xác nhất.
Van
Gốc chán ngán:
- Tôi
đợi đến bao giờ. Không đợi được nữa. Tôi không vợ, không con, không nhà cửa,
sống nhờ vào tiền trợ cấp gửi qua bưu điện của em trai... Tôi không biết làm gì
ra tiền. Tôi thật là vô dụng.
- Không.
Ông làm những việc không ai làm được. Tôi cũng là một họa sĩ nghiệp dư, tôi
muốn đánh đổi cả đời tôi chỉ lấy việc vẽ được một bức tranh như bức “Hoa hướng dương” của ông. Tôi chữa cho
những thể xác con người bớt đau đớn, nhưng hiệu quả rất hạn chế, còn ông, một
bức “Hoa Hướng dương” chữa bao nỗi đau cho những con tim...
- Cảm
ơn ông Ga sê. Để trả ơn ông đã cưu mang tôi những ngày ở đây, tôi muốn vẽ tặng
ông một bức chân dung...
Ngày
hôm sau ,Van Gốc đến nhà Ga sê. Bác sĩ vui sướng ngồi làm mẫu. Van Gốc quết một màu lam cô ban tinh
khiết lên mặt vải. Hai người vừa làm vừa trò chuyện.
- Ông
đã yêu ai chưa ông Van Gốc - Ga sê hỏi.
- Có một cô gái đã theo tôi
ra cánh đồng ở Prôvăngxơ xem tôi vẽ, và nói: “Em yêu anh, muốn lấy anh làm
chồng”. Người mẹ cô cự tuyệt và nói: Những bức tranh của anh để làm gì, không
có nó người ta có chết đâu. Anh đúng thật là một thằng vô dụng ...
Sau
này tôi có yêu một người con gái khác nữa ,vốn là “Gái bán hoa”. Cô ấy cũng yêu
tôi lắm. Cô ngồi làm mẫu cho tôi vẽ. Nói chung tôi đã vẽ “hình nghiên cứu” về
giải phẫu người từ mấy cô gái “bán hoa”. Bởi không ai thèm ngồi làm mẫu cho tôi
cả.
- Ông
Van Gốc ,lịch sử loài người đã chứng kiến thời hoàng kim của Hội họa Phục hưng
từ miền đất Florence nước Ý. Lêôna đờ Vanh xi với “La giô công”, Miken Lăng giơ
với hình vẽ trên vòm nhà nguyện Vaticăng, Raphaen với “Đức mẹ Đồng trinh”…
Bây
giờ lịch sử đang lặp lại một thời hoàng kim mới, xuất phát từ Pari. Với lối vẽ
qua cảm nhận của họa sĩ, những nét hình sắc mầu, tưởng như nguệch ngoạc của ông
khác hẳn lối vẽ thời Phục hưng xưa, chính là những kiệt tác đích thực kiểu mới.
Chính ông là một trong những người làm nên ánh hoàng kim của thời đại Hội họa
mới...
Một
tuần liền làm việc, Van Gốc đã run rẩy thể hiện sự phong phú về tâm hồn của bác
sĩ Ga sê theo cảm nhận của mình. Ông vẽ bác sĩ đội cát két trắng, ngồi tỳ khuỷu
tay lên chiếc bàn có vài bông hoa tím nhạt.
- Xong
rồi, xin tặng ông -Van Gốc ký tên sau bức tranh.
Bác
sĩ Ga sê treo bức tranh lên tường, tim thắt lại vì sung sướng. Ông tưởng như có
một Ga sê thứ hai đang đối diện với mình. Còn Van Gốc thì cạu cọ thu dọn bút,
màu vào túi xách. Ga sê bưng lại ly sâm banh, chạm cốc. Van Gốc uống ực một
hơi, vác giá vẽ lên vai đi thẳng ra cổng. Ông bác sĩ níu kéo ở lại thế nào cũng
không được...
Mùa
xuân đã đi qua từ lâu. Nắng hạ ngày càng chói chang. Những bông hoa của thung
lũng Ovơ nở rực, nhưng không làm lòng Van Gốc vui tươi lên được. Cảm giác chán
đời, chán tất cả, xâm chiếm tâm hồn chàng. Chàng đã thấy cuộc đời này vô nghĩa.
Ngày lại ngày, như cái máy, chàng vẫn vác giá vẽ lang thang, đầu trần dưới
nắng, và vẽ, vẽ, vẽ vô thức. Những viên thuốc thần kinh của bác sĩ Ga sê không
làm nguôi dịu được nỗi nhức nhối, giày vò của sự tuyệt vọng.
Ta còn vẽ làm gì nữa. Máu, mồ hôi, nước mắt của ta
đã hòa vào tranh hết rồi. Cạn kiệt rồi. Ta sinh ra trên đời, vẽ miệt mài sôi
sục mười năm nay mà không đổi lấy được
một đồng nuôi thân, phải ăn nhờ vào
người khác. Nếu ta bán được những bức tranh này lấy vài trăm, vài ngàn Phờrăng ,có
phải đời ta đã có một cuộc sống cân bằng?
Van Gốc trong cơn sang chấn tâm lý, ngẫu hứng tự
bắn vào mình trong lúc chân vẫn xục vào đất ướt, và tay vẫn cầm cây cọ vẽ vạch
những mầu xanh nhạt của chân trời lên mặt vải. Nguyên do trực tiếp có thể là
tại một đàn quạ đen xì ở đâu lại bất thần nháo nhác bay về, tiếng kêu rủ rê ma
quái làm đứt phựt dây đàn thần kinh đang căng hết cỡ trong đầu chàng.
Giá vẽ ngã đổ xoài trên lúa. Một vệt máu bắn tóe
lên mặt toan làm nên điểm đỏ chói của bức tranh.
Năm ấy Van Gốc ba mươi bẩy tuổi (1853 – 1890).
Đúng một trăm năm sau, ngày 15/5/1990 tại phiên đấu giá ở Chrisite’s , New
York, bức “Chân dung bác sĩ Ga sê” của ông bán được giá cao nhất thế giới vào
thời điểm lúc bấy giờ: 82,5 triệu Đô la...
15 - 7 - 2012
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét